Toksoplazmoz ya da toksoplazma, gondii adlı mikroorganizmanın yol açtığı bir hastalıktır. İnsanlara bulaştığında bazı durumlarda belirgin bir semptom vermeyen bu hastalık, enfekte olma noktasına kadar gizli kalabilir. Genel anlamda belirtileri griple benzerlik gösteren hastalık çeşitli reaksiyonlara da yol açabilmektedir. Bu yazımızda “Toksoplazmoz nedir, tanısı nasıl konur?” gibi soruların yanıtlarını arayacağız.
Toksoplazma Toplumda Ne Sıklıkta Görülür?
Gondii adlı virüsün meydana getirdiği toksoplazma, verdiği farklı belirtiler yüzünden tam olarak teşhis edilmesi zaman alabilmektedir. Genellikle bazı hayvanların vücudunda bulunabilen gondii adlı parazit, hayvanların çiğ et ya da tam pişmemiş et tüketimi nedeniyle ortaya çıkabilmektedir. Ev hayvanlarında da bulunabilen bu parazitlerin insanlara bulaşması halinde toksoplazmoz oluşur. Hastalık aynı zamanda anne karnındaki bebeğe de bulaşabilmektedir. Bebeğe bulaşan hastalık konjenital toksoplazma olarak adlandırılır.
Gıda ürünü olarak kullanılan etin az pişirilmesi ya da çiğ olarak tüketilmesi halinde gondii virüsü insanlara bulaşabilmektedir. Ayrıca iyi yıkanmamış olan etlerden temas yoluyla da hastalık geçmesi mümkündür.
Toplumda toksoplazma enfeksiyonu az belirti vermesi ve farklı hastalıklarla karıştırılabilmesi nedeniyle ilerleme sürecinden sonra teşhis edilebildiği için toplumda görülme sıklığı tam olarak bilinmiyor. Genellikle doğurganlık döneminde kadınlar bu enfeksiyonu %25 oranında oldukça ağır şekilde geçirebiliyor. Hastalığın sıkça kullanılan etlerden bulaşması ve uzun süre tespit edilemeden atlatılabilmesi toplumda orta yaş insanların büyük çoğunluğunun hastalığı daha önceden atlatmış olma olasılığını arttırıyor. Bu durumda hastalığı geçirmiş olan büyük çoğunluğun hastalığa karşı bağışıklık kazandığı düşünülebilir.
Gebelikte Toksoplazmoz
Gebelik döneminde toksoplazmoz, birçok farklı zarara yol açabilmektedir. Özellikle gebe kadınlarda görülen toksoplazmoz vakalarının bebeğe bulaşma olasılığı oldukça yüksektir. Virüsün bebeğe bulaşması halinde özellikle bazı organlarda gerçekleşebilen kalıcı hasarlar virüsü oldukça tehlikeli hale getirir. Bebeklere bulaşan virüsün hasara yol açabileceği organları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Beyin,
- Göz,
- Karaciğer,
- Bağırsak.
Doğuma yaklaştıkça artış gösteren enfeksiyon riski, yukarıdaki sorunlara yol açarken gelişimi geriletebilmektedir. Plasenta yoluyla virüs bu dönemlerde daha kolay ilerleyebilmektedir. Bu bulaşma oranını üç ayrı döneme ayırarak değerlendirmek mümkündür. Bu durumda ilerleme aşamasına göre hastalık bulaşma riski artış gösterir:
- Birinci trimeste %25,
- İkinci trimeste %50,
- Dördüncü trimeste %75.
Toksoplazmoz Belirtileri
Uzun süre belirti vermeden geçirilme potansiyeli olan hastalık, özellikle ağır vakalarda anlaşılabilmektedir. Hastalığın en riskli olduğu durumlar ise gebelikte anlaşılmayan virüslerdir. Bu gibi durumlarda hiçbir belirti vermeden ilerleyen ve bebeğe geçen virüs önemli zararlara yol açabilir. Belirtisiz geçen hastalığın bebeğe bulaşma riski azalmaz.
Hafif Belirtiler
Toksoplazmoz belirtilerine gelince genellikle vücutta döküntülere yol açan virüs, lenf bezlerinin şişmesi ile de anlaşılabilmektedir. Hastalığın biraz daha ilerlemiş bir aşamasında farklı bölgelerde de belirtilere rastlamak mümkündür. Genel anlamda toksoplazmoz belirtilerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Kalp kası enfeksiyonu,
- Beyin zarı ve beyin enfeksiyonları,
- Gözde retina tabakası enfeksiyonu.
Ağır Belirtiler
Vücudun farklı organlarında enfeksiyon görülmesine sebep olan hastalık aynı zamanda vücutta gelişen dışsal semptomlarla da anlaşılabilir. Bu semptomları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Baş ağrısı,
- Vücut ağrısı,
- Yorgunluk,
- Halsizlik,
- Ateş,
- Lenf düğümlerinde şişme.
Zayıf Bağışıklık Sisteminde Belirtiler
Görüldüğü gibi grip ve benzeri hastalıklara çok yakın belirtiler gösteren toksoplazmoz, hem uzun süre anlaşılamayabilir hem de farklı hastalıklarla karıştırılabilir. Ayrıca hastalık, HIV/AIDS hastaları, kısa süre önce organ nakli yapılan hastalar ve kemoterapi alan hastalarda zayıf bağışıklık nedeniyle daha sert belirtiler olabilir.
Bağışıklık sistemi zayıf kişilerde görülen ağır belirtiler aşağıdaki gibidir:
- Bulanık görme,
- Şiddetli baş ağrısı,
- Konfüzyon,
- Bulanık bilinç,
- Nöbetler,
- Vücut kontrolünü yitirme,
- Oküler toksoplazmoz adı verilen, retinada iltihap sebepli bulanık görme,
- Tüberküloz belirtileri,
- AIDS belirtileri.
Bebeklerde Belirtiler
Hamilelik sırasında annede bulunan ve teşhis edilemeyen toksoplazma enfeksiyonu, aşamasına göre büyük oranca bebeğe bulaşabilir. Bu süreçte enfeksiyon kapan bebekte doğum sonrası oldukça ağır bir hastalık süreci gelişebilir. Konjenital toksoplazmoz hastalığının bulaştığı bebeklerde aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Sarılık,
- Karaciğer, dalak gibi organlarda büyüme,
- Nöbetler,
- Göz enfeksiyonu.
Toksoplazmoz Tanısı Nasıl Konur?
Genellikle farklı hastalıklarla karıştırılan semptomlar yüzünden ileri seviyeye geçmeden hastaların doktora başvurması oldukça nadiren gerçekleşen bir durumdur. Bu nedenle genellikle ağırlaşmış vakalar tanı için doktora başvurmaktadır. Erken ya da geç doktora başvurulduğunda toksoplazmoz, parazitlere karşı antikorları izleyen kan testleriyle kontrol sağlanmaktadır. Bu testler sırasında toksoplazmoz teşhisi için kanda IgG ve IgM antikorları araştırılır.
Hamilelikte bu incelemeler için hamileliğin 15. haftası beklenir. Bu süreçte bebeğin enfekte olma ihtimali üzerinde durulur ve bunun anlaşılabilmesi için amniyosentez sıvısı incelenir. Hastalık tespiti halinde doğum öncesinden itibaren tedavi yöntemleri uygulanmaya başlar.
Dilerseniz Lupus Hastalığı Nedir? sorusunu cevapladığımız içeriğimizi de ziyaret edebilirsiniz.
Özellikle bebekler için oldukça riskli bir hastalık olan toksoplazmoz, hastaların belirti göstermese de enfekte olmaya yatkın oldukları bir süreçtir. Belirtilerin görülmesi durumunda özellikle gebelik dönemindeki kadınların tanı için en kıza zamanda doktora başvurmaları hayati önem taşır.
