Evrenin var oluşuna ait ilk bilgiler büyük patlama sonrası yaşanan kaosa işaret etmektedir. Her ne kadar anlaşılması ve anlatması zor olsa da entorpiyi kısaca bu kaosa bağlı rastgelelik olarak tanımlamak mümkündür. Peki tam anlamıyla sistemdeki düzen ve düzensizliğin ölçüsü denebilecek entropi nedir? Nerelerde kullanılır?
Her sistem bozulmaya doğru hareket etmektedir; işte bu bozulmaya doğru gidişin ölçü birimi ‘S’ ile gösterilen ve termodinamiğin ikinci yasası olan entropidir. Evrendeki düzen ve düzensizlik entropiye bağlıdır, entropi yasasına göre düzensizlik ya sabittir ya da artar.
Entropi Örnekleri
Yıpranma, yaşlanma, bozulma, sürekli düzensizliğe doğru ilerleme entropinin doğasıdır. Hayatın pek çok alanında kendiliğinden ortaya çıkan entropiden söz etmek mümkündür. Sıcak ve soğuk iki farklı su kendiliğinden karışıp ılık su olabilir, fakat bu ılık suyun kendiliğinden ayrışıp tekrar sıcak ve suya dönüşmesi neredeyse imkansızdır. Her nesne değişmeye ve düzensizliğe doğru gitmeye mecburdur. Bir bardağın bir masadan aşağı düşüp kırılma ihtimali mevcuttur, fakat aynı bardağın masaya geri gidip sağlam haline dönmesi imkansızdır.
Tüm sistemler için söylenebilecek doğru şudur ki; düzensizlik arttıkça entropi de artar. Enerjinin işe dönüşen faydalı kısmı azalırken, faydası olmayan enerji artmaktadır. Entropi fizik, felsefe ve teoloji, istatistik gibi pek çok farklı bilim tarafından kabul görmüş, tanımlanmış ve üzerine çalışmalar yapılmaya devam edilmektedir.
Bilim Dünyasında Entropi
Bilime göre her şey enerjiden meydana gelmektedir. Bir enerji değişir ve tekrar enerjiye ya da işe dönüşür. Fakat ilk miktar ile dönüşülen miktarlar asla eşit değildir. Dönüşüm esnasında muhakkak bir miktar kayıp söz konusudur. Bir sistemin tamamen düzenli olması durumunda entropi sıfır kabul edilir. Ancak bu olağan ve normal yollarla olabilecek bir durum değildir.
Evrendeki toplam entropi devamlı artmaktadır. Örneğin dünyadaki hayatımız Güneş’ten gelen enerjiye bağlıdır. Bu enerjiyi aldığımızda evrene bir miktar düzen katılmış olur ve entropi azalmaktadır. Fakat bu enerjiyi bize verebilmek için kendi kütlesinden eksilmek ve bozulmak zorundadır. Bu durum da entropiyi artırır. Bu durumda güneşin yıpranma miktarı bizlere yaydığı enerjinin yanında çok çok fazladır. Bu sebeple her entropi her zaman artmaktadır.
Ludwig Boltzmann tarafından bilgi kuramında da entropiden bahsedilmiştir. Bilgi kuramında entropi bilgi içeriği miktarını göstermektedir. İstatistik biliminde de bu yasadan faydalanılmaktadır.
Hayatımızın İçindeki Entropi
Entropi yasası her açıdan keşfedilmiş en önemli yasalardan biridir. Evrendeki tüm varlıkların kendisini en düşük enerji fakat en yüksek düzensizlik durumuna sokmak istemesi bu kanunu tanımlamak için kurulacak en iyi cümle olabilir. Hayatımızın her anı o kadar çok örnekle doludur ki; biz sürekli entropinin içinde yaşarız. Fakat yine de örnek vermek gerekirse:
- Baskı altındaki her grup o baskıyı kırmak ister. Baskı bir düzen sağlamaya çalışır, fakat her grup düzensiz olmak ister.
- Bir taşı bıraktığınızda taş aşağı düşmek ister. Çünkü aşağısı yukarıdan daha düşük bir enerjiye sahiptir.
- Bir kabın içine hapsedilen gaz dışarı çıkmak ister. Çünkü dış ortam gazların daha düzensiz olmasına sebep olur.
Entropi yasasında zamanın belirleyici özelliği ve gelecek ile geçmiş arasında bir fark olduğunu kabul etmesi onu tüm yasalardan ayırmaktadır. Pek çok bilim adamı ve düşünür, entropi ve zaman arasındaki ilişki ile ilgili görüşlerini dile getirmiş ya da çeşitli çalışmalar yapmışlardır.
Felsefede Entropi
Teoloji ve felsefe alanında çalışmalar yapan düşünürlerin pek çoğuna göre madem evrende her şey bozulmaya gitmekte evrenin düzenini devam ettirmeye sebep olan bir yaratıcını var olması gerekmektedir. Buddha “Her şeyin eninde sonunda dağılacağını ve çözüleceğini” söyleyerek entropiden bahsetmektedir.
Hücre araştırmaları yapan bilim adamlarının bir kısmına göre ise entropiye karşı olan bir takım fiziksel unsurlar mevcuttur ve bu sebeple metafizik bir otoriteye ihtiyaç yoktur. Tüm doğal olayların canlılığın düzenini bozma eğiliminde olması entropi kavramının farklı anlamlar kazanmasına da sebep olmuştur. Dawkins bu yasayı biyolojik evrim ile ilişkilendirmektedir. Felsefeye göre önemli olan durumun kendisi değil, süreçtir. Evren sürekli bir akış ile var olmaya devam eder ve hareket halindedir.
Dilerseniz Ontoloji Nedir? sorusunu cevaplamış olduğumuz içeriğimizi de cevaplayabilirsiniz.
Son Mu Başlangıç Mı?
Entropi olmasaydı evren durağan bir tekillik halinde olurdu. Bu boşluk neredeyse hiçlik olarak tanımlanabilirdi. Diğer yandan entropi farklı bir biçimde olsaydı evren de çok daha farklı, düzensiz ve yaşamaya uygun olmayan bir yer olabilirdi. Her ne kadar entropinin bizi muhakkak yok oluşa götüreceğini biliyor olsak da varlığının da var oluşumuz ile ilgili olduğunu kabul etmeliyiz. Entropi öyle bir kavramdır ki hem varlık hem de yokluk aynı anda bu kanunun içinde yer almaktadır.
