Fransızcadan dilimize geçmiş olan ritüel kelimesi Türk Dil Kurumu tarafından “ayin” veya “adet haline gelen şey” olarak açıklanmaktadır. Son zamanlarda popülerliği oldukça artan ritüel, bazılarına göre yalnızca dini ritüel olarak adlandırılırken, bazıları ise rutin kelimesinin yerine kullanıyor. Nasıl tanımlarsanız tanımlayın ritüeller, eski zamanlardan beri hayatımızın önemli birer parçaları. Ritüel nedir? ve ritüel nasıl yapılır? sorularına hep birlikte cevap arayalım.
Ritüel Nedir?
Ritüel, bir eylemin daha önce belirlenen şekilde düzenli aralıklarla gerçekleştirilmesi ile yapılır. Genelde dini pratiklerin bir parçası olarak şekillense de dini olmayan ritüellerde de bulunur. Çoğu toplumda ve kültürde çeşitli ritüel uygulamaları bulunmaktadır. Örneğin; Müslüman inancındaki oruç, umre ve hatta namaz bir ritüel olarak değerlendirilebilir. Hristiyanlıktaki bilinen en yaygın ritüel uygulaması ise vaftizdir. Hinduizm ve Budizm’de de çok çeşitli ritüeller bulunmaktadır.
Tüm bu ritüeller zaman içinde yayılarak kültürler arasında farklılaşmıştır. Örneğin yogada kullanılan bir ritüel olan Güneşe Selam yani Surya Namaskar, İslam’daki namaz ile benzerliklere sahiptir. Ritüellerin en spesifik özelliği kültürel olarak gelişmesi ve aktarılmasıdır. Günümüzde de kültürel olarak uygulanan ritüeller olmakla birlikte, sıfırdan bir ritüel geliştirilmesi de mümkündür. Aynı zamanda ritüeller farklı kültürlerde seremoni olarak da adlandırılır.
Ritüel Yapma Yolları
Ritüel, bir niyet gerektirmeden meditasyon gibi pratiklerde uygulanabilir. Ancak genel olarak bir niyet içerir. Belirlenen niyet doğrultusunda, niyeti gerçekleştirmek üzerine çok çeşitli ritüel uygulamaları bulunmaktadır. Ritüeller genellikle yazılı veya sözlü kurallara tabi olarak uygulanır. Fakat bir ritüeli gerçekleştirirken, ritüeli yanlış uygulamak diye bir şey yoktur. Örneğin, birlik anlamına gelen yogada “kişi yogaya değil, yoga kişiye uyar.” yaklaşımı benimsenmiştir.
Ritüel Nasıl Çalışır?
Farklı amaçlar doğrultusunda çeşitli ritüel uygulamaları yapılabilir. Ritüellerde önemli olan şey ritüelin nasıl gerçekleştirildiğinden ziyade ritüelin niyetidir. Ritüellerin bilim dünyası tarafından kabul edilen çok güçlü etkileri bulunmaktadır. Buna placebo etkisi denilmektedir. Placebo etkisi ile hastalıkları tedavi etmek ve çeşitli faydalar sağlamak mümkün olmaktadır. Bu etkiyi ünlü film yönetmeni Alejandro Jodorowsky şu hikayeyle açıklamaktadır:
Bir gün bir adam bir falcıya gider. Falcı adam hakkında, yakınındaki birinin öleceğini ve bu olayın adama büyük miktarda para kaybettireceğini kehanet eder. Adam bu kehanete o kadar saplantılı hale gelir ki bunu düşünmeden tek bir gün bile geçiremeyecek hale gelir. Hayat kalitesi oldukça düşer ve placebo etkisi yüzünden kendi kendine acı çekmektedir. Jodorowski adama kehaneti gerçekleştirmesi yönünde tavsiyede bulunur. Adama bir ritüel önerir ve bu sayede sorununu çözebileceğini söyler. Bu ritüel şöyledir;
- Evin içinde bir sinek öldür,
- Bir kâğıda 500.000 euro yaz,
- Sineği bu kâğıda sararak göm.
Bunu uygulayan adam kehaneti gerçekleştirmiş olur ve sorunundan kurtulur. Görüldüğü gibi uygulanan ritüel sayesinde kehanet gerçekleşir. Günlük hayatta da uygulanan ritüeller bu şekilde çalışmaktadır ve niyet önemlidir.
Neden Ritüel Yapılır?
Ritüel nasıl yapılır? ritüelleri, günümüzün hâkim anlayışı materyalizmden bir kaçış olarak nitelendirebiliriz. İnsanın zihni binlerce yıldır ruhani dünya ile iletişim halinde akmaktadır. Çeşitli tanrılar ve ruhlar dünyası imgeleriyle dolu olan kolektif bilinçdışımız, bu yeni ve maddeden ibaret olan dünyaya tam olarak adapte olamamıştır. Terence McKenna bu durumu şöyle ifade eder:
“Bir kültür ne zaman duvara toslasa ve çıkmaza girse, insanoğlu geriye dönük olarak doğasına en uyumlu ana geri dönme isteği taşır. Ve bu madde odaklı ve obje fetişisti olan dünyadan kaçışın yolu antik ritüelleri tekrar gerçekleştirmekten geçer. Gelecek, geçmişe doğru bir kaçıştır.”
Yani ne zaman manevi olarak tıkansak, kendimizi çıkmazda ve mutsuz hissetsek ritüeller devreye girer. Tüm ritüel uygulamaları psikolojik ve fizyolojik faydalar sağlamaktadır. Örneğin; kortizol seviyeniz düşer, kalp atışı yavaşlar, beyin nöronları birbiri ile daha uyum içinde çalışmaya başlar. Bunları en iyi sağlayan ve günümüzde en çok tercih edilen ritüellerden biri de meditasyon yapmaktır.
Meditasyon Ritüeli Nasıl Yapılır?
Çok çeşitli meditasyon uygulamaları vardır. Bazıları bir niyeti gerçekleştirmek üzerine yapılır. Örneğin daha sakin olmak, mutlu olmak veya zihni daha iyi kontrol edebilmek gibi. Bunlar oldukça faydalı niyetler olabilse de meditasyonun esas yolu bir şey yapmamaktan geçer. Bir başka deyişle meditasyon yapılmaz, kendi kendine gerçekleşir. Mesela spor veya sanatla uğraşırken hiçbir çaba harcamadan kendi kendine akışta gerçekleşen tüm hareketleriniz meditasyona örnektir.
Örnek Meditasyon Çalışması
Çalışmaya başlamadan önce ağır yemek yemekten kaçının ve bol bol su için. Bu yapacağınız meditasyon çalışmasında bir yere ulaşmaya çalışmanıza gerek yok. Sadece durarak, bedeninizi ve düşüncelerinizi gözlemlenmeniz yeterlidir. Bunun dışında hatta gözlemci olurken de hiçbir çaba harcamayın. Bırakın hayatın doğal akışı gibi nefesiniz de düşünceleriniz de olduğu gibi aksın. Hiçbir düşünceyi değiştirmeye çalışmayın ve her şeye açık olun:
- Öncelikle en rahat ettiğiniz bir pozisyonda oturun.
- Eğer uyumayacağınızdan eminseniz uzanarak da meditasyon yapabilirsiniz. Meditasyonda oturmanın amacı uyku halinden kaçınmaktır.
- Oturuşunuzun dik bir omurgayla olmasına özen gösterin. Bunun için kalçanızın altına bir yükseklik koyabilirsiniz.
- İlk başta dik durmak vücudunuz alışmadığı için zorlayıcı olabilir. Ama birkaç meditasyondan sonra sırt ve boyun kaslarınız güçlenir ve çok daha rahat bir şekilde oturabilirsiniz.
- Dik durmanın amacı beyin ve vücut arasındaki sinyallerin ve enerji akışının daha yüksek olmasını sağlamaktır.
- Gözleriniz kapalı bir şekilde nefesinizi izleyerek başlayın.
- Dilerseniz gözleriniz açık da durabilirsiniz fakat kapalı göz meditasyonu odaklanmayı kolaylaştırmaktadır.
- Nefesinize hiçbir müdahalede bulunmadan yalnızca onun izleyicisi olun.
- Kontrol etmediğinizde nasıl nefes alıyorsanız öyle alın, tek fark onun doğal akışını izleyin.
- Bir süre nefesinizi izledikten sonra bedeninizdeki duyumları da takip etmeye başlayın.
- Bedeninizde hissettiğiniz çeşitli sıcaklık, serinlik, kaşınma, hissizlik gibi duyumların izleyicisi olun ve değişimlerine şahitlik edin.
- Nefes ve beden duyumları takibinin ardından farkındalığınız keskinleşmiş bir hale gelecek.
- Keskinleşen farkındalığınız ile bu sefer düşüncelerin sonsuz akışına şahitlik edin.
- Hiçbir düşünceyi itmeden ve kişisel algılamadan yalnızca düşüncelerin akmasına izin verin.
- Bu meditasyonu en az 5 en fazla 60 dakika olacak şekilde her gün gerçekleştirin. Ritüel nasıl yapılır? sorusuna bu şekilde cevap vermeye çalıştık.
