İnsandan insana geçen uyuz hastalığında uyuz belirtileri ve tedavisi ihmal edilmemelidir. Bilinenin aksine evcil hayvanlardan uyuz bulaşmaz. Hastalık genel olarak; dirsek, göğüs, kalça, bilek, koltuk altı, bel, genital bölge, el ve ayak parmağı arasında kaşıntıya neden olur. Erkeklerde genital bölgede, kadınlarda ise meme ucunda lezyon ve kaşıntı olabilir. Çocuklarda uyuz; ayakaltı, yüz, avuç içi ve kulak arkasında kaşıntı şeklinde kendini gösterir.
Uyuza neden olan akarın meydana getirdiği tünel, cilt üstünden açıkça görülür ve kişinin hayatını etkileyecek kadar şiddetli bir kaşıntıya sebep olur. Şiddetli kaşıntı, ciltte tahrişlere yol açar ve cilt enfeksiyonları oluşabilir. Uyuzu işaret eden şu belirtiler olduğunda mutlaka doktora gidilmelidir:
- Cilt üstünde, parmak arasında akarın meydana getirdiği gri veya siyah renkte, 1-10 cm uzunluğu olan çizgi
- Sıcak banyoyla artan kaşıntı
- Geceleri artan kaşıntı
- Sivilce benzeri döküntüler
- Cilt yüzeyinde oluşan sıvı dolu lezyon
- Akarın yaptığı tünelin üstünde olan siyah noktaya benzer oluşum ya da kir birikimi
- Yara, döküntü ve kızarıklık
- Ciltte meydana gelen kabuklu kabarcıklar
- Sürekli kaşıma sonucu oluşan yaralar
Uyuz Hastalığı
Uyuz hastalığı, halk arasında uyuz böceği diye tanınan akarın sebep olduğu bulaşıcı bir cilt hastalığıdır. Akar 0,3 ila 0,5 mm boyundadır ve gözle görmenin mümkün olmaması yüzünden cilde girmesi son derece kolaydır. Cilde girdiği andan itibaren de uyuz hastalığını başlatır. Akar, 4 ila 8 hafta yaşamasına rağmen bıraktığı dışkı ve yumurta ile hastalığı devam ettirir.
Bulaşıcı bir hastalık olan uyuz, akarın cildin üstündeki katmana yuva yapmasıyla meydana gelir. Sonrasında akar, ciltte tüneller yaparak ilerler ve kaşıntı böylelikle ortaya çıkar. Tüm bunların yanında, kış ve sonbahar aylarında uyuz hastalığının görülme sıklığı artar.
Uyuz her insanda olabilir. Kalabalık ortamlarda bulaşıcı olduğu için daha hızlı yayılır. Mesela bakımevi, askeri kışla, okul, hastane ve benzeri yerlerde uyuz hastalığına yakalanma riski fazladır. Ancak bu hastalık, köpek ve kedi gibi evcil hayvandan bulaşmaz. Uyuz sadece insandan insana bulaşır.
Kabuklu Uyuz Hastalığı
Norveç uyuzu olarak da bilinen kabuklu uyuz hastalığı; hasta kişilerde, bebek ve yaşlılarda ortaya çıkar. Bağışıklık sistemi zayıf olan insanlarda kendini gösteren bu hastalık, şiddetli bir kaşıntıya sebep olur. Aynı zamanda ayak tabanı, avuç içi, kafa, boyun, yüz ve kafada aşırı bir kaşıntı meydana gelir. Kişinin cildinin üstünde kalın kabuklar oluşur ve bu kalın kabuklarda akarın yumurtası bulunmaktadır.
Kabuklu uyuz hastası olan insanın vücudunda yaklaşık 2 milyon akar ya da yumurtası bulunabilir. Bu nedenle uyuz hastalığını bulaştırma riski, çok daha fazladır. Kabuklu uyuz hastalığı; kemoterapi görenlerde, yaşlılarda, down sendromlularda, AIDS hastalarında ve bebeklerde sıklıkla görülür.
Uyuz Hastalığının Bulaşması
Uyuz hastalığının bulaşması son derece hızlı ve kolaydır. Hastalık kalabalık ortamlarda hızla bulaşır. Aile üyeleri içinde de hızlı bir şekilde bulaştığı görülmüştür. Aile bireylerinin havluları ya da yatak takımlarını ortak kullanımı sonucunda veya kişisel eşyalar üstünden bu hastalık hızla yayılabilmektedir.
Bunun yanında basit bir el sıkışması ya da sarılmayla uyuz akarı bulaşmaz. Çünkü uyuz akarı zıplayamaz, uçamaz; aksine çok yavaş hareket eden bir varlıktır. Uyuz akarı kişilerin uzun zaman birbiriyle yakın temasta olması sonucu bulaşır. Uyuz hastalığının bulaşmasına dair öne çıkan detaylar şöyle sıralanabilir:
- Uyuz hastalığının bulaşması ten temasıyla olabilir. Aynı zamanda çarşaf, kıyafetler, yatak ve havlu ile de bulaşabilir. Zira akar insan vücudunun dışında, 1-2 gün yaşamaya devam eder.
- Uyuz hastalığına yakalanma riski fazla olan kişiler ise hapishane mahkumları, kalabalık bir ortamda yaşayan insanlar, çocuklar, bakımevlerinde yaşayan yaşlılardır.
- Uyuz salgınları kreşlerde ya da anaokullarında fazlasıyla görülebilir. Zira küçük çocuklar birbirlerine dokunarak oyun oynarlar. Ayrıca öğle uykusunda yattıkları yatak, battaniyeler ve yastıklarda uyuz hastalığına yakalanma riskini arttırır.
- Kişisel temizliğine ya da yaşadığı yerin temizliğine önem vermeyen insanlarda uyuz akarının daha çok olduğu düşünülse de bu doğru değildir. Uyuz, her yaş grubunda ve her insanda oluşabilir. Uyuzun temizlikle ilgisi yoktur.
Uyuz hastalığına yakalandıktan sonra ilk belirtinin kendini göstermesi 2 ila 6 hafta sürmektedir ve bu süre zarfında uyuz bulaşmaya devam eder. Uyuz hastalığı geçirmiş olan kişilerde ise ilk belirti daha erken meydana gelir.
Uyuz Hastalığı’nın Tedavisi
Uyuz hastalığının tedavisi, doktor tarafından konulan uyuz hastalığı tanısı ile başlar. Tedavi genelde losyon ve kremden oluşur. Bu losyon ve krem kaşıntının şiddetlendiği zaman olan geceleri kullanılır. Boyundan başlanarak tüm cilde uygulanır. Uyuz hastalığından kısa sürede kurtulmak için öncelikli olarak sabah uyandıktan sonra mutlaka duş alınmalıdır.
Bazı hastalarda doktor oral ilaçların yanında ek ilaçlar da verebilir. Bu ilaçlar kaşıntı ve diğer belirtilerin hafiflemesi için kullanılır. İlaçlar doktorun dediği şekilde ve zamanda kullanılmalıdır. Tedavi için bu çok önemlidir.
Dilerseniz bağlantı üzerinden Behçet hastalığı ve belirtilerini incelediğimiz içeriğimizi de okuyabilirsiniz.
Uyuz Hastalığından Korunma
Uyuz hastalığından korunma söz konusu olduğunda en etkin yol uyuz olan kişilerle cilt teması olmasından kaçınmaktır. Uyuz olan kişilerin giysi, nevresim ve havluları en az 60 derecede yıkanmalıdır.
Yıkanamayan yatak, halı ve benzeri eşyalar dikkatli bir şekilde temizlenmelidir. Önce elektrik süpürgesi ile süpürülmeli, sonrasında elektrik süpürgesinin torbası atılmalıdır. Torbasız bir süpürge ise filtreleri iyice yıkanmalıdır. Uyuz akarı olduğu düşünülen yerler sıcak su ve çamaşır suyu ile temizlenmelidir.
Aile içinde bir kişi uyuz olduysa bütün aile doktora gitmeli ve sağlık kontrolünden sırayla geçmelidir. Uyuz belirtileri ve tedavisini sıraladığımız içeriğimiz bu şekildeydi.
