Özellikle spor ile uğraşanlar için önemli bir madde olan kreatinin faydalarından söz etmeden önce “kreatin nedir” ondan bahsetmek gerekir. Kreatin, başlıca kaslar olmak üzere vücutta bulunan hücrelere enerji sağlayan bir organik asittir. Sentetik olarak üretilip takviye olarak alınabildiği gibi doğal olarak kırmızı et ve balıklardan da karşılanabilir. Vücudumuzda da sentezlenebilmektedir. Arjinin, glisin ve metiyonin amino asitleri aracılığıyla karaciğer ve böbreklerde üretilebilmektedir. Vücutta en çok kaslarda bulunan kreatin sentezleme sonucu beyne, kalbe ve diğer dokulara taşınmaktadır. Peki kreatinin faydaları nelerdir?
Kreatinin Ne İşe Yarar?
Harcanan enerjiyi, kullanılabilir enerjiye dönüştürmek için enerji döngüsüne katılan kreatin özellikle sporla uğraşanlar için önemli bir maddedir. Fakat kreatinin faydaları bunla sınırlı değildir. İleri yaşta olan bireylerin zamanla yaşadıkları hareket kısıtlamalarına karşılık performans arttırıcı olarak kullanılmaktadır. Bunun haricinde;
- Beyinsel bozukluklar
- Kalp yetmezliği
- Fibromiyalji
- Depresyon
- Şizofreni
- Parkinson
- Kas ve sinir hastalıkları
- Cilt hastalıkları
- MS gibi hastalıklar için tedavi amaçlı da kullanılmaktadır.
Yaşa bağlı olarak yaşanabilen kas kütlesi kaybı durumunda kas onarımı ve yeniden yapılanmasında kreatinin büyük faydası vardır. Hormonları arttırıp kas hücrelerindeki su oranını yükseltir. Sporcuların ağır antrenmanları sonrası yaşanan kas kramplarını azaltır. Ayrıca beyin ve diğer yaralanmalardan sonra iyileşme sürecini hızlandırır.
Görüldüğü gibi kreatinin faydaları çok fazladır. Vücudun çeşitli bölgelerinde çeşitli faydaları bulunur. En çok kas ile ilişkilendirilse de yüksek oranda beyinsel problemlere karşı iyileştirici etkiye sahiptir. Beyindeki fosfokreatin depolamasını arttırır, nörolojik hastalıkların oluşumunu önlemeye yardımcı olur. Aynı zamanda alzheimer, Parkinson ve epilepsi gibi insanların hayat kalitesini etkileyen hastalıklara karşı önleyici rol oynar. Bu sebeple vücutta kreatin üretebilmek son derece önemli ve değerlidir.
Kreatinin Zararları Nelerdir?
Kreatinle ilgili bilinen en büyük yan etki vücutta tutulan suyla ilgilidir. Kullanıldığı vücutta yeterli su yoksa mide ağrılarına, kas kramplarına sebep olabilmektedir. Su kaybına bağlı olarak ateş yükselmesi de görülebilmektedir. Bunun haricinde;
- Kafein ve efedra ile birleşimi sonucu sporcular için inme riskini arttırabilir.
- Böbreklere zarar verebilecek ilaçlarla alınması durumunda böbrek hasarına sebep olabilir.
- Yüksek dozda sentetik kreatin kullanımı böbrek, karaciğer ve kalbe zarar verebilir.
- Uzun süreli kullanım için güvenli olduğu henüz kanıtlanmamıştır.
- Uyumadan önce tüketilmesi durumunda huzursuzluğa ve uykusuzluğa sebep olabilir.
- Yeterli su olmadan alındığında mide krampları, kas krampları, mide bulantısı, ishal, baş dönmesi ve ateş gibi semptomlar görülebilir.
Pek çok kişinin aklına takılan kreatinin zararları arasında saç dökülmesi de vardır. Bilimsel olarak kesinleşmese de genetiğinde saç dökülmesine yatkınlık olan kişilerde saç dökmeye yönelik bir etkisi olduğu gözlenmiştir. Bunun sebebi ise kreatin kullanan erkeklerde dihidrotestosteron seviyesinin artmasıdır. Erkeklerde kellik ile ilişkili olan DHT bir testosteron dönüşümüdür. Ağır yapılan spor sonrası da artışı görülebilir. Bunların haricinde yüksek dozda ve uzun süreli kreatin kullanımı kilo artışına da sebep olmaktadır. Dikkatli ve bilinçli bir şekilde kullanmak gerekir.
Doğru Kreatin Kullanım Şekli
Kreatin belirtildiği gibi vücutta üretilen bir organik asittir. Bir günde sağlıklı bir insanın karaciğeri yaklaşık olarak 2 gr kreatin üretir. Bir insanın günlük olarak 1-3 gr arası kreatine ihtiyacı vardır, bunun yaklaşık yarısı beslenme yöntemiyle geri kalanı da vücutta üretilmesi şeklinde gelir. Yapılan araştırmalara göre 5 yıla kadar kullanımda herhangi bir yan etki görünmediği saptanmıştır. Ancak yine de doğru kreatin kullanım şekli bilinmeli ve buna uygun davranılmalıdır.
Sporla ilgilenen pek çok kişi bir anda yükleme yaparak kreatin depolamalarını arttırmak isterler. İskelet kası bir yere kadar kreatini tutar fakat bir yerden sonra seviyede değişiklik olmaz. Bu kullanılan miktara yükleme dozu derler. Bu seviyeye ulaşan sporcular bakım dozuna geçerler ve kullanılan miktarı düşürürler. Aslında yan etkileri önlemek için su ile alınmalı ve günlere yayılarak kullanılmalıdır. Fakat karbonhidrat ve protein içeren yiyeceklerle alındığında emilim kolaylaştığı için sporcular bu yöntemi daha çok tercih etmektedir.
Kreatin herkesin kullanması gereken bir takviye ürünü değildir. Kreatini;
- Yeterli kreatin alamayan vejetaryenler,
- Nörolojik hastalar,
- Yaşlılar,
- Atletler,
- Vücut geliştirmeciler ve ağırlık kaldıran sporcular kullanmalıdır.
Aşağıdaki durumları yaşayanlar için ise kreatin kullanmak doğru değildir;
- Böbrek rahatsızlığı olan ya da bu riski taşıyanlar,
- Diyabet hastaları,
- Maniye sebep olabildiğinden bipolar bozukluk sorunu olanlar,
- Hamilelik ve emzirme döneminde olanlar,
- Kilo alımına sebep olabildiğinden belirli bir kilo hedefi olan sporcular.
Dilerseniz GAPS Diyeti Nasıl Yapılır? sorusunu cevaplamış olduğumuz içeriğimizi ziyaret edebilirsiniz.
Bütün verilen bilgiler dikkate alındığında vücutta üretilen kreatin, pek çok hastalığın önüne geçen ve insanlara direnç sağlayan yararlı bir asittir. Vücutta eksilmesi durumunda takviye etme imkanı vardır. İhtiyaç duyulan durumlarda buna başvurulabilir.
