Dogmatik Ne Demek?

Yüzlerce yıl boyunca felsefe, insanların sıradan hayatına pek çok yeni terimin girmesine vesile olmuştur. Bu terimlerle birlikte insanlar, hayatın anlamını çözmeye bazen bir adım daha yakınlaşmış, bazen ise bir adım daha uzaklaşmıştır. Söz konusu olan terimlerden biri de dogmatiktir. Peki, dogmatik ne demek?

Dogmatik, Yunancada “doğru olduğuna inanılan” anlamına gelen dogma ve “doktrinle ilgili” anlamına gelen dogmatikos sözcüklerinden gelir. Bir konu hakkında dogmatik olmak, ahlaki ve dini bir doktrine, kuşaktan kuşağa aktarılan ve asla sorgulanmayan bir dizi inanca bağlı kalmak demektir.

Dogmatizm Ne Anlama Gelir?

Dogmatizm, “bir kişiye, görüşe ya da inanç gibi görünen” anlamına gelen Yunanca “δόγμα” (dogma) kelimesinden türetilmiştir. Bir dinin temel kavram ve inançlarına dogma adı verilir ve dogmalar, sıklıkla bu şekilde anılırlar.

Bir kişinin yeni bilgileri ne kadar kolay aldığı da dogmatizm ile ifade edebilir. Daha iyi ifade etmek gerekirse, yeni bilgi almaya açık olan insanlar, dogmatizm açısından daha zayıf kişilerdir. Tipik olarak yeni bilgi almaya daha kapalı fikirli olan insanlar ise dogmatizm açısından oldukça güçlü kişiler olarak kabul edilir.

Rokeac, dogmatizmi “mutlak otorite hakkında merkezi bir fikir dizisi etrafında yoğunlaşan ve buna karşılık, diğerlerine karşı hoşgörüsüzlük ve nitelikli hoşgörü kalıpları için bir temel sağlayan gerçeklik inançlarının nispeten kapalı bilişsel organizasyonu ” şeklinde tanımlar.  Son olarak dogmatizim, Merriam-Webster Dictionary göre de “özellikle asılsız ya da kibirli olduğunda, bir fikri ifade etmedeki pozitiflik” olarak da karakterize edilir

Dogmatik İnsanların Özellikleri

Dogmatik olmak, ne olursa olsun bir dizi kurala bağlı kalmaktır. Bu kurallar; dini, felsefi ya da uydurma olabilir. Ancak kurallar neye dayalı olursa olsun dogmatik insanlar, fikirlerini asla değiştirmez hatta bu insanlar, fikirlerinden bir an bile olsun tereddüt etmezler. Tamamen dogmatik olan bir insanın özellikleri ise şu şekildedir:

• Yeni fikirlere karşı önyargılıdır
• Sadece kendi bildikleri ve inandıkları doğrudur, geri kalan her şeye inanmayı reddederler
• Kendisi gibi düşünmeyen insanlara hoşgörü beslemezler
• Farklı düşünen insanlarla iletişim kurmayı reddederler
• Başkalarının fikir ve düşüncelerine saygı duymamakla birlikte onları dinlemeye katlanamazlar

Asılsız varsayımlara dayanan ve hatta kanıtlar karşısında bile kibirli bir şekilde kendi inançlarına inanan insanlara dogmatik denir. Dogmatik olan biri, dinozorların var olmadığına ya da kadınların araba kullanmaması gerektiğine inanabilir. Tüm bu sebepler ışığında dogmatik insanlar, halk arasında nadiren popülerdir.

Dogmatik Teoloji

Lutherci entelektüel Georg Calixtus (1586-1656), dogmatik teoloji terimini ilk kullanan kişi olmasıyla tanınır. Bununla birlikte, 17. yüzyılın sonunda, terimin çeşitli anlamları olmasına rağmen, Katolik ilahiyatçılar arasında da oldukça yaygın hale gelmiştir. Modern Katolik teologlar bu terimi, Katolik inancı tarafından kabul edilen dogmaları ortaya koymak ve açıklamakla ilgili teoloji disiplinini tanımlamak için kullanırlar.

Öte yandan Protestan ilahiyatçılar, bu ifadeyi, Hıristiyan dininin bilimsel olarak geliştirilmiş bir yorumu anlamında da kullanırlar. 20. yüzyıla gelindiğinde ise bu kavram, Protestan dünyasında Karl Barth’ın “Kilise Dogmatiği” aracılığıyla önemli bir geçerlilik kazanmıştır. Karl Barth bu terimle, kilise vaazının içeriğinin Tanrı’nın Sözü (Mesih) ile tutarlı olmasını sağlamaya yönelik teolojik görevini kastetmiştir. Mukaddes Kitabın yazılı metnine bağlılık da bu uygunluğu sağlamaya yardımcı olur.

Felsefede Dogmatik Ne Demek?

Dogma, dogmatik ve dogmatizm, ayrılmaz bir şekilde dinle bağlantılı sıfatlardır. Din ile dogma arasındaki ilişki, son derece uygundur. Bunun nedeni ise, dogmaların ilahi sözün ifadeleri olarak kabul edilmesi, kutsal olması ve resmi öğreti organı tarafından birçok inançta doğrulanmasıdır.

Dindar insanlar, apaçık bir iman edimi olarak doktriner dogmaları kabul etmekte, dolayısıyla dogmatiği tüm bilim ve felsefenin temelinden kaldırmaktadır. Ancak, bu ifadelerin felsefi çağrışımları biraz farklıdır.

Dogma ve din arasındaki bu bağlantının elbette bir açıklaması vardır. Bu terim aslında “karşıtlık” anlamına gelir, dolayısıyla ilk ilkelere ilişkin felsefi bir düşüncedir. Sonuç olarak, dogmatik zamanla “doktrinel kavramlar” ile bağlantılı hale gelmiştir.

Sonuç olarak, “ilkeler” konusunda kararlı olan filozoflar, bu tür temelleri şüpheye düşürebilecek gerçekleri ya da argümanları fark edemeye başlamıştır. Bu filozoflar, zamanlarını ve enerjilerini eleştirel analizden ziyade olumlamaya adamışlardır. Böylece bu filozoflar, “şüpheciler”in aksine “dogmatikler” olarak adlandırıldılar. Günümüzde dogmatizm ise üç şekilde anlaşılmaktadır:

• Naif gerçekçilik: Yalnızca bir şeyleri özünde bilmenin mümkün olduğu kabul edilmekle kalmaz, aynı zamanda bu bilginin, bir şeylerin günlük ve doğrudan ele alınmasının faydalı olduğu da kabul edilir.
• Doktriner Güven: Belirli bir doktrine mutlak bir güven olarak tanımlanır.
• Eleştirel Düşüncenin Yokluğu: Bağlı olduğu ilkelerin herhangi bir şekilde dikkate alınmadan sorgusuz sualsiz kabul edilmesini ifade eder. Özetle bu durum, otoriteye teslim oluşu temsil eder.

Felsefede Dogmatizmin Temsilcileri

Dogmatik filozoflar, dünya hakkındaki insan bilgisinin akıl, deney, sezgi ve diğer benzer yollarla elde edilebileceğine inanırlar. Kısacası, felsefede doğru bilginin mümkün olabileceğine inananlara dogmatik filozof adı verilir. Skolastik bir düşünceye sahip olan bazı dogmatik filozoflar ise şunlardır:

• Sokrates
• Platon
• Aristoteles
• Thales
• Descartes
• Anaksimenes
• Anaksimandros
• Hegel

Dilerseniz Merkantilizm Nedir? sorusunu cevaplamış olduğumuz içeriğimizi de ziyaret edebilirsiniz.

Akılcılık, sezgicilik, faydacılık, duyumculuk, eleştiricilik ve deneycilik gibi felsefi akımlar ise dogmatik filozoflar sonucunda ortaya çıkmıştır. İnsan zihninin varlığın kendisi ve varlığın ilk nedenleri hakkında nesnel bilgi edinebileceği fikri, yukarıdaki dogmatikler tarafından savunulmaktadır. Bu filozoflara göre, bilgi zaten mevcuttur. Özellikle tüm metafizik öğretiler, dogmatik inançlardır. Bu nedenle, deney alanı dışında yapılan tüm ifadeler yanlış olmalıdır. Dogmatizm ne demek? sorusunu cevaplamış olduğumuz içeriğimiz bu şekildeydi.