“Ferritin nedir?” sorusun cevabı, insan vücuduyla doğrudan ilişkilidir. Bir tür protein olan ferritin veya ferritin, vücut hücrelerinde demir depolamak için kullanılır. Bağlanmamış halde bulunan demir vücut için toksiktir. Bu nedenle demirin bir bağlayıcıya ihtiyacı vardır. ferritin maddeyi bağlayarak vücut için önemli bir koruma sağlamaktadır. ferritin proteini ayrıca kan tahlillerinde de dikkate alınması gereken bir kriter olarak karşımıza çıkmaktadır.
Pek çoğumuzun bildiği gibi demir, insan vücudu için oldukça gerekli olan bir elementtir. Örneğin kırmızı kan pigmenti hemoglobinin oluşumu için gereklidir. Ayrıca demir vücuttaki oksijeni kan dolaşımı yoluyla taşımaktadır. fFerritin ise demiri toksik halden çıkardığı için önem kazanmaktadır.
Ferritin Ne Zaman ve Nasıl Ölçülür?
Kan tahlilleri aracılığıyla Ferritin değerine bakılarak demir eksikliği veya demir depo hastalıkları gibi çeşitli hastalıklar belirlenebilir. Enflamasyon veya tümör durumunda da Ferritin değeri yükseltilebilir. Tümörlerle ilgili önemi nedeniyle Ferritin, “tümör belirteci” olarak da adlandırılan önemli bir proteindir.
Konsantrasyon ölçümü, tümör teşhisinde standart olarak kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde, ölçüm, kan serumunda yani kanın sıvı kısmında gerçekleşir.
Ferritin ile ilgili diğer önemli laboratuvar değerleri ise kandaki demir seviyesi ve transferrin, transferrin satürasyonu, hemoglobin ve eritrositler (kırmızı kan hücreleri) değerleridir. Şüphelenilen hastalığa bağlı olarak diğer laboratuvar değerleri de Ferritin ölçümünde önemli olabilir.
Ferritinin Kandaki Seviyesi Ne Olmalıdır?
Kan testlerinde, FERR ya da FT olarak yer alan Ferritin için kan değeri yaşa ve cinsiyete göre farklılık gösterir. Çocuklarda beklenilen Ferritin değeri farklı iken yetişkinlerde farklı olabilir. Ayrıca kadınlar ve erkekler arasında da farklı değer aralıkları bulunmaktadır.
Erişkin kadınlar için iki farklı Ferritin değerinden bahsedilmektedir. Çünkü menopoza gelindiğinde normal değer önemli ölçüde değişmektedir. Bunun nedeni menopoza kadar kadınların, her ay adetleri ile kan ve dolayısıyla demir kaybetmeleridir. Bu nedenle, kandaki Ferritin değeri menopozdan sonra artış gösterecektir. Çünkü artık demir kaybı olmaması nedeniyle vücudun demir depolaması için daha fazla Ferritin gereklidir.
Ferritin Ne Zaman Yükselir?
Kandaki ferritin seviyesinin yükselmesinin birkaç olası nedeni vardır. Bazı durumlarda nispeten zararsızdır ancak ferritinin değerinde artış kimi zaman ciddi hastalıkların belirtisi de olabilir. Yüksek ferritin düzeylerinin en yaygın nedeni vücuttaki iltihaplanmadır. ferritin, “akut faz proteinlerinden” biri olduğu için küçük doku yaralanmalarında ve enfeksiyonlarda bile artabilir. Soğuk algınlığı veya grip bile ferritinin artmasına neden olabilir.
Tümörler de vücutta spesifik olmayan inflamatuar reaksiyonlara neden oldukları için kandaki Ferritin oranının artmasına neden olabilirler. Özellikle karaciğer tümörleri doğrudan ferritin artışına yol açar. Karaciğer hücreleri, ferritin için birincil depolama yeri görevi gördüğünden, karaciğer hücreleri hasar görürse kanda büyük ölçüde ferritin birikebilir.
Ferittin Yüksekliğine Neden Olan Dış Etkenler
Aşırı alkol tüketimi, tümörlere benzer bir etkiye sahiptir. Çünkü ortaya çıkan karaciğer hasarı da büyük miktarda ferritin salgılanmasına neden olur. Bu nedenle ferritin değeri alkole bağlı olarak da yükselebilir. Ayrıca düzenli alkol tüketimi karaciğerdeki aşırı demir yükünü artırır, böylece bağlanma ve depolama için daha fazla ferritin gerekir.
Vücuttaki aşırı demir miktarı da ferritin artışına neden olabilir. Demir depolama hastalığında vücutta artan demir miktarına bağlı olarak ferritin seviyesi de yükselecektir. Bu durumda özellikle karaciğer risk altındadır. Bu senaryoda, hemokromatoz ile hepatosellüler karsinom riski önemli ölçüde artar.
Aşırı ferritinin diğer olası nedenleri ise şunlardır:
- Hemolitik anemi rahatsızlığına sahip olmak.
- Aşırı dozda veya bilinçsiz şekilde demir ilaçları almak.
- Sık kan nakli yaptırmak zorunda olmak.
ferritin değerinde artışın nedenleri çok farklı olabileceğinden, kesin sonuç için bir tıbbi teşhis oldukça önemlidir. Etkili tedavinin mümkün olması için özellikle tümörler hızlı bir şekilde tanımlanmalıdır. 500’ün üzerinde seyreden ferritin değeri ise acil tedavi gerektiren akut karaciğer hücre hasarını da göstermektedir.
Ferritin Fazlalığının Belirtileri Nelerdir?
Ferritin seviyesi demir seviyesi ile yakından bağlantılı olduğundan ve yüksek bir ferritin seviyesi genellikle yüksek bir demir seviyesine işaret edecektir. Bu nedenle semptomlar, demir fazlalığı ile ciddi oranda benzerlik gösterecektir.
Sadece dinlenme ve uyku ile ortadan kaldırılabilen yorgunluk ve halsizlik en yaygın belirtidir. Ayrıca yüksek ferritin değerine sahip olanlarda eklem ağrısı da görülmektedir. Ek olarak zamanla vücuttaki demir birikintileri nedeniyle ciltte bronz bir renk değişikliği görülebilir.
Ferritin Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?
Ferritin eksikliğinin belirtileri de demir eksikliğinin belirtileriyle aynıdır. Bazı durumlarda, yüksek ferritin seviyesinde görülen semptomlara benzer semptomlar da ortaya çıkabilmektedir. Örneğin genel halsizlik ve yorgunluk hem ferritin eksikliğinde hem de yüksek ferritin seviyesinde görülebilen şikayetlerdendir.
Tipik eksiklik belirtileri ise şunlardır:
- Zayıf konsantrasyon ve unutkanlık
- Fiziksel güçsüzlük ve nefes darlığı
- Solgunluk
- Saç dökülmesi ve kırılgan tırnaklar
- Uyku bozuklukları
- Enfeksiyonlara duyarlılık
- Depresif ruh hali
- Baş ağrısı
Dilerseniz Sağlık kategorisi altında birçok yazıya ulaşabilirsiniz.
Bu semptomlardan birkaçını aynı anda kendinizde gözlemliyorsanız bir hekime danışmanız gerekebilir. En kesin sonuçlar, tıp merkezlerinde yapılacak kan tahlillerinden sonra ortaya çıkacaktır.
