Antropojenik Jeomorfoloji Nedir?

Yüzey şekillerini inceleyen jeomorfolojinin bir alt dalı olan antropojenik jeomorfoloji, insan müdahalesine bağlı olarak ortaya çıkan yeryüzü şekillerini konu edinir. Araştırma alanı çok yeni olsa da aslında insanın yeryüzünü şekillendirme örneklerinin izi, 10 bin ila 18 bin yıla yani Holosen devrine kadar sürer. Detaylı haliyle “Antropojenik jeomorfoloji nedir?” diye düşünüyorsanız, merak ettiklerinizi yazımızda bulabilirsiniz.

Yapay Yüzey Şekilleri

Sanayi Devrimi sonrası bilimsel gelişmelerin de artmasıyla birlikte insanın doğa üzerinde yapıcı veya yıkıcı etkileri giderek artmıştır. Bu etkiler ışığında doğada bazı değişimler meydana gelmiştir. İşte “Antropojenik jeomorfoloji nedir?” sorusunun yanıtı tam anlamıyla burada ortaya çıkar. Antropojenik jeomorfoloji, insan eliyle ortaya çıkarılan yapay yüzey şekillerini ele alır. İnsan etkisi bulunan doğal ve yapay şekillerin ilişkisini, boyutunu, sonuçlarını inceliyor.

İnsanoğlu, yerleşik hayata geçip teknolojik gelişmelere imza atmasıyla birlikte doğaya da bahsi geçen gelişmelerle yaşama uygun gördüğü noktada değiştirmeye ve müdahale etmeye başlamıştır. Çevreye dolaylı veya direkt olarak etki edilmesi, yapay yüzey şekillerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Yapay yüzey şekilleri arasında;

• Peyzaj çalışmaları sonucu ortaya çıkan şekiller,
• Savaşlar veya bombalamalara bağlı değişen zemin yapısı,
• Meydana gelen çukurlar,
• Ulaşım amaçlı yapılan köprü ve tünel gibi yapılar,
• Su yönetimi yapılması için inşa edilen barajlar,
• Şehirleşmeye bağlı gelişen alanlar,
• Yeraltı kaynaklarının aşırı kullanımı nedeniyle oluşan obruklar,
• Yapay göller, sayılır.

Yukarıdaki şekiller göz önüne alındığında insanın “Antropojenik jeomorfoloji nedir?” sorusu ve doğa üzerindeki etkisi, son derece yapıcı veya yıkıcı olarak ortaya çıkar.

Bir Çağın Bitişi Mi?

Hollandalı bilim insanı Paul Crutzen, Sanayi Devrimi sonrası yaşanan bilimsel gelişmelerden sonra kişilerin doğa üzerindeki etkisinin artmasından yola çıkarak bu dönemi Antroposen (İnsan Çağı) olarak adlandırıyor. Holosen devrin (Yeni Çağ) bittiğini öne sürüyor ve Uluslararası Jeoloji Bilimleri Birliği de 2016 yılı itibarıyla bunu resmen açıkladı.

Türk Youtuberlar Ne Kadar Kazanıyor? sorusunu cevaplamış olduğumuz içeriğimizi de ziyaret edebilirsiniz.

Tartışmalar Sürüyor

Crutzen ve birliğin açıklamasından sonra başlayan yeni bir jeolojik çağın başlayıp başlamadığı tartışması bugün hâlâ güncelliğini koruyor. Bilim insanları ikiye ayrılmış durumdadır. Bazıları bunun net kanıtlar ışığında gelişmediğini ve bilimle alakası olmadığını iddia ediyor. Ancak bazı bilim insanları da belirli etkenlerin Antroposen adlandırmasını desteklediğini öne sürüyor. Örnek olarak;

• Sanayi Devrimi sonrası ortaya çıkan bilimsel gelişmeler,
• Nüfusta yaşanan artış ve buna bağlı gelişen şehirleşme,
• İklim değişiklikleri,
• Türlerin azalması veya yok olması,
• Megakentlerin çoğalması, verilebilir.

Birliğin açıklamasıyla birlikte resmî olarak Antroposen Çağ’da olduğumuzu söylemek mümkünse de bu tartışmanın daha çok uzayacağı da aşikâr. Ancak burada vurgulanmak istenen temel nokta, insanın, yeryüzü üzerinde kalıcı etki bırakabildiğidir. Doğanın kendi kendine meydana getirdiği değişimlerle birleştirildiğinde insanın kimi zaman dolaylı, kimi zaman direkt bir şekilde doğayı etkileyerek yeni şekiller yaratabildiğidir.